Eibar inguruko basoak

- Eta zeiñenak ziran basuak?
- Ba, basarri bakotxak bere zatixa ekan. Basarrixak Ospasek zati batzuek, guriak, Tutulukuak, Ipuruakuak, haretxek. Martin Amuategik be baekazen. Martin Amuategi entzungo zenduan zuk Urkin. Harek be bazekazen hor baso zati batzuek. Martin Amuategi elgoibartarra zan bera, baiña horra basarrira ezkondu egin zan haura, alaba bakarra ekan basarri baten ta harekin ezkondu zan ta…
- Basarrixa zeuan orduan, Amuategi basarrixa?
- Basarrixa zan! Txikixa, baiña basarrixa.
- Ta izena zelan zan basarrixana?
- Zera… Izenak be ixa ahaztu ein jataz neri, e! Gorranekua!
- Gorranekua? Ura nahi bozu...
- No. Gorranekua esaten etsen! Han zeuan zahar bat; ez zeban entzutzen, ta gero, ba, Gorranekua esaten etsen. [Gurian] nik hala entzutzen neban. Beti Gorranekua [entzutzen…], nik beste izenik ez dakit. Gero, goragokua zan Takillangua. Lukas Alberdi [ezautuko zendun], harek… hantxe bizi izan zan ointxe… hill arte! Bueno, gero kalian bizi zan, baiña hango alabiakin ezkondu zan ta gero han, bera bizi zan Takillanguan. Bestia zan Txatxingua, Kurutzekua ta Urki-guenengua. Urki-guenengua… Urki gorengua, ez dakizu?
- Ermittatik gora?
- Ermittatik gora. Gero Altamirak, oin be han daoz harek. Oin be hirurak daoz han, Altamirak oin be lehengo moduan daozela! Harek goixan daoz, ez jok kamiñuak eta ezek be harrapau!
- Eta ha inguru guztia, orduan, dana gaztaiñia…
- Gaztaiñia zeuan dana hor! Dana!
- Ta pagorik eta haretxik eta bazeguan Eibarren…?
- Pagua bazeuan, bai. Haritzak… gitxiago baiña, proporziñuan asko gitxiago baiña! Zatitxo batzuek bai!
- Eta haretxik?
- Bai, haritzak be bai, baeuazen haritzak, baiña gutxi, e? Haritz gutxi, e! Holan… baso-ezkiñetan igual lau edo bost edo… baiña… holan harizti haundirik ez zeuan hor. Hor zeuan gaztaiñia asko.
- Eta beste inguruetan, Gorosta ta Mandiola ta … zelakuak ziran?
- Hor… Hor beti danetik egon da, baiña hor arbola gutxiago egon da beti. Beti izan da parajia, hori… arbolak… Oin be badaoz hor uniak … sekula baiño gehixago ointxe daola pentsatzen dot. Baiña hor arbolak… Ez da izan arbola-lekua hau, e! Arrate bai, Arrate, hori, San Pedro auzua… hori bai, arbola asko egon da hor.
- Han ze zeguan?
- Han… Pagua hor asko! Pagua, pagua zan asko hor. Ta Kalamua, berriz, Kalamua zeuan mendixa…! Nik, azkenengo egon nitzanian, izango diaz… ni azkenengo egon naizela izango dia hogei urte, Kalamuan. Joe! Tristuria emoten estan. Gu gaztiak giñanian hara fanda … harek mendixak! Ardixak eta kaballuak ibiltzen zian hor ta bedarra urtetzen zeban…! Ta alfonbria moduan e! [Ibiltzen ziñazien], alfonbria hori leun-leunori, alfonbria […] bedarra leuna, garbi-garbi-garbi-garbi! Azkenengo egon nitzanian, “Enee!”, esan neban. Aiba dios! Piñua, txarrikerixia , zikiña… “Bueno…!”, esan neban, “Hau lehengo mendixak ikusitta…!”
- Ta lehen dana garbi-garbi?
- Dana honexen moduan! Dana! Bedarra, jo-ta garbi, ez ota bat eta ez arbola bat eta ez… Zoragarrixa zan hori parajiori! Zoragarrixa gero, e!
- Hori Kalamua?
- Kalamua. Kalamua zan mendi bat…! Ez zan hemen inguruan egongo horren moduko mendirik, e!
- Eta Akondia ta Urko ta… zelakuak zian?
- Horrek… igual samar daoz oin be. Akondia gaiña lehen, ba, garbi-garbixa, oin zikiñak harrapauta dao. Danak harrapau dittu zikiñak horrek! Urko be dana zikiñak harrapauta dao! Ta hau Galdaramiño aldiau be dana zikiña. Oin badakizu ze pasatzen dan? Ardirik ez dabil ba, ta ardixak, ganauak mendixa garbittu egitten dau! Ta harek beti jan egitten detsa puntia ta ez detsa lagatzen hazten! Beti jan eitten dau ta zelan mendirik… ez badozu ardirik eta ganaurik ez badabil, ez dau jaten ta hazi eitten da! Entenditzen dozue? Ta ardixak jan eitten dau beti, zikiñik ez dau urtetzen. Horixe da dana