Edukira salto egin | Salto egin nabigazioara

Eibarko Artxiboak Eskribautzako (1537-1866) 158 kaxa berreskuratu ditu

2009/11/06
Eibarko Udal Artxiboak 1537. urtetik 1866. urtera bitarteko dokumentuekin betetako 158 kaxa berreskuratu ditu. Kaxa horietan 3477 auzi inguru daude eta Bergarako Udal Artxiboan zeuden gordeta Eibarko artxiboaren obrak amaitu arte.

Artxibozain biak (Arantzazu Oregi, Bergarakoa; Yolanda Ruiz, Eibarkoa) dokumentuak entregatzeko akta izenpetzen

Dokumentuak berreskuratzen: Eibarko Artxibora heldu dira Bergaran utzitako 158 kaxak.

Azaroaren 3an iritsi ziren  Eibarko Udal Artxibora 1537. urtetik 1866. urtera bitarteko  dokumentuekin betetako 158 kaxa. Kaxa horietan 3477 auzi inguru daude. 2006ko maiatzean izenpetu zuten herri bietako alkateek  (Bitoriano Gallastegui, Bergarako alkatea; Iñaki Arriola , Eibarkoa) Bergarako Udal Artxiboan gordeta zeuden dokumentuak Eibarrera itzultzeko hitzarmena, baina  agiriok Bergaran gordetzea erabaki zuten harik eta Eibarko artxiboaren obrak amaitu arte.

Dokumentazio hori Eibarko Eskribautzari dagokiona da; batik bat auzi zibilak, exekuzio-auziak eta auzi kriminalak dira hor dauden agiriak, eta hain zuzen ere  horrexegatik dira horren garrantzi handikoak: dokumentu horietatik Eibarko herriaren XVI. mendetik XIX. mendera bitarteko erretratua atera daiteke. 

Euskarazko dokumentuak

Euskarak ere badu bere presentzia: 1668 eta 1721eko dokumentu bitan kopla zahar batzuk ditugu. Aurrenekoan, Antonia Zabala andreak herriko neska batzuen kontra kantatutakoak ditugu. Bigarrenean, Agustin Ezenarro botikarioak Angela eta Ana Maria Armona ama-alaben kontrako kereila sartzen du bere aurkako koplak egiteagatik.

Hona hemen bigarrenaren transkripzio paleografikoa (Yolanda Ruiz Eibarko udal artxibozainak eginda):

Guitarriata biolinchua
Ederra jacus etorri
.........................
Ederra jacus etorri
Jaungoycuac baixe estaqui
.........................
Arrabaleco dama ederroc
Es arren urten echeric
..........................
Trupin jauna orra nundatorren
Dama ederren ondoriq
...........................
Guitarriata biolinchua
Achaquiazat arturiq
...........................
Caballeriata perruqueria
encaxe puntas beteriq
...........................
Tauaquerabi ordarabilza
Sorabedarrez beteriq
............................
Seyn ezconduba seyn esconsaquia
Estau iminten dudariq //

Orregayterren ateraeben
Leen bere lecaytioriq
.............................
Arraguetaco jendeaq
Leenago dauco jaquiniq
.............................
Trupin jaunorreq
Sorziraq Jolta utenzedan echeriq
..................................
Urtezedan echeriq
Dama ederren alderiq

1721eko koplak

Dokumentu garrantzitsuak

Dokumentu hauen inportantzia ukaezina da; esate baterako, hor daude San Andres parrokiaren erretaula egiteko Andres Araozek eta herriko Kontzejuak izenpetu zuten kontratuaren eskritura, edo Aldatze jauregia (Aldasa  dator jatorrizkoan) Juan Lopez de Iñarrak eraiki zuenekoa.

Aipatzekoa da, era berean, 1606. urteko 13 orriko dokumentua, Arrateko amabirjinaren hiru pausuena: Juan de Iñarra, mayordomo de Arrate, hace un pedimento contra Juan de Sumendiaga, dueño del solar de Sumendiaga, para que desocupe de setos el camino que va del arroyo de Elzarzaga a la ermita y corte sus robles en la tierra del concejo en donde se ha de construir el primero de los tres humilladeros. 

Dokumentazio honekin Eibarrek bere agiri-ondare historikoa berreskuratu du herriaren oroimena ikertu eta hedatzeko.

Mende ezberdinetako auzi batzuk aipatzearren:

  • Información de la limpieza y nobleza de Martin de Pagoaga, hijo legitimo de Domingo de Pagoaga y de María de Otaola, natural de la villa de Eibar y residente en la ciudad de Sevilla, dada por el concejo de Eibar para poder pasar a las Indias del Mar Oceáno. (1596/11/26-1596/11/27).
  • Pleito criminal de oficio contra Antonia de Zabala por recitar en lengua vascongada una canción con letras injuriosas hacia doncellas principales de la villa de Eibar. (1668/06/08-1668/08/06).
  • Pleito criminal del concejo de la villa de Eibar contra Juan de Egurbidezar y Maria de Alzubarren, habitantes de la villa de Eibar, por vivir amancebados en casas de la calle del Hospital. (1602/03/28-11602/04/03).
  • Querella y pleito criminal de Ana de Urrecha, mujer de Pedro de Marquita, contra Andrés de Bertoita, vecinos de la anteiglesia de San Juan de Berriz en la merindad de Durango, por rapto desde la anteiglesia de Abadiano hasta la casa-torre de Unzueta, estupro y violación de su hija, Úrsula de Marquita.  (1608/02/29 - 1608/03/12)
  • Auto de oficio por la pendencia habida en el término de Arrate, jurisdicción de la villa de Eibar, entre vecinos de la dicha villa y de la de Elgoibar, los días de la festividad de Nuestra Señora de Arrate y de su Cofradía. (1620/09/14 - 1620/09/14)
  • Querella y pleito criminal de Agustín de Ezenarro, boticario, contra Ángela y Ana María de Armona, madre e hija, residentes y vecinas de la villa de Eibar, por componer coplas en perjuicio de él y su familia. (1721/01/30-1721/02/04).
  • Querella de Ángela de Arana, viuda, contra Pedro de Lascurain, vecinos de la villa de Eibar, por acoso y cópula carnal. (1747/01/13-1747/08/02).
  • Pedimento de información de Félix Antonio de Olave, presbítero, beneficiado y cura de la Iglesias parroquial de San Andrés de la villa de Eibar, de Pedro de Olave, su padre, y de hechos relacionados con el incendio que provocaron los franceses el 29 de agosto de 1794. (!797/05/31-1797/05/31).
  • Autos de oficio por la criatura humana que trajo un perro en su boca hasta la parcela de la casa de Juan Esteban de Bustindui     (1816/10/18 - 1816/10/21)
  • Reconocimiento de las obras de construcción de la nueva casa concejil de la villa de Eibar por Ignacio Vicente de Errasti y Francisco Javier de Capelastegui, vecinos de las villas de Azpeitia y Elorrio, peritos nombrados por el concejo y Martín de Escaregui y consortes, respectivamente (1797/12/18 - 1797/12/23)
  • Probanza hecha en virtud de una Provisión Real a pedimento del doctor Pedro Ochoa de Ayarrola, curador de Juan de Ayarrola, menor en días, en el pleito que trata con los hijos menores de Andrés Ibáñez de Elejalde y sus acreedores. (1601/05/28 - 1601/06/20)

 

 Bergarako artxiboa

 

Dokumentuaren akzioak