Giro politikoa Eibarren: Toribio Etxebarria eta Edorta Alberdi

– Gero gehiago: nik adiñan diferentziagatik ez nuan… Toribio ezagutzen nuan gutunez. Ze behin berak galdetu egin zuan nor zan hori gaztiori, horrek gauzok idazten zituana, neregaitik. Erderaz idazten nituan gauzak. Eta zerbait euskeraz be bai, baiña batez ere erderaz, Eibarko Club Deportivokuan edo ‘Eibar’ rebistan. “Nor da hori gaztiori? Ze nik ezagutzen ditut San Martinak Eibarren!”. Eta baten batek esan [zion]: “Ba, hori halakona”. Eta honekin zeukan, Santikin, harreman haundia, Santi Arizmendiarrietakin. Eta esan zion: “Hori halako da”. Eta: “A, bai?”. Gu Eibarren gera Egurentarrak. Eguren baserria da eta hango jatorrikuak . “Egurentarra! Ene, orduan nik ezagutzen ditut!”. Eta nerekin hartu zuan, ba, idaztez, ba… holako gutun batzuk zertu gendun, senzillo batzuk. Bera Venezuelan zan exiliaturik. Eta ilobak etorri ziren, nunbait, inglesa praktikatzeko edo ikasteko, udara pasatzen zuten, zenbait udara, Inglaterran. Eta hárek ekartzen zituanian, bera egoten zan Inglaterran eta gero etortzen zen Hendaiara eta Hendaian egoten zen, nunbait. Eta Hendaian zeguan baten, deitu zidan Eibarren batek telefonoz: “Hi, Toribio Etxebarriak hi personalki ezagutzeko gogo haundia dik. Hendaian zegok eta, nahi badek, larunbatean edo hartu eta biok juango gaituk, nik eramango haut kotxian. Nik eramango haut kotxian eta berakin zertuko haiz”. Baiña hori esaten zidana badakizu nor zen? Edorta Alberdi. Edorta Alberdi zen beste Eibarko holako patriarka bat, baiña abertzalia, PNVkua. Gehiago: "pena de muerte"kin egondakua karzelan, alderdiko burua izan zelako Eibarren. Alderdiko buru. Bestela, gizon on bat. Horrekin be pariente egiten nintzen, distantziakin, baiña zerbait pariente egiten nintzen eta bageunkan harremana. Nik asko neukan berakin harremana. Gaiñera ni euskera kontuetan sartuta nenguan ordurako eta berak laguntzen zidan. Eta berakin juan nintzen, etorri nintzen, Hendaiara. Eta Hendaian, ba, bueno, alkarrekin bazkaldu: konbersaziñua ta... Eta ni harrituta gelditu nintzen zelako harreman estua eta ze adiskide ziren elkarren artian.
– Bata sozialista eta bestea…
– Bai, bai. Eta nik galderak egindakuan esaten zidaten: “Eske gu, badakik, alkarren artian, ba, gure gaztiak egiten zituen trabesurak-eta konpontzeko, alkarren artian relaziño ona beti izan diagu. Eta alkarri errespetua”. Ni, egia esan, halako... gogoratzen nintzen, ba, bai, gazte rebeldiak bazeudela, baiña baita ere gizon oso zentzundunak eta bazekitenak orekan gauzak jartzen. Gehiago: honek, Toribiok, bazeukan bere koiñatua gurekin mendian asko ibiltzen zana, beste zahar bat, oso zelebria guretzat. Mote batekin ezagutzen gendun. Candido Arrizabalaga zan. Arrizabalaga zan, haren arreba zan Toribio Etxebarriaren emaztia. Eta Candido Arrizabalaga horri deitzen genion `Apotxiano´. Mendizalia zen. Eta asko ibili giñen alkarrekin mendian. Eta honekin parre egiten gendun. Gaiñera oso umore ona zeukan eta ondo pasatzen gendun berakin. Eta gizon ona. Gizon bat zen ba oso humanista. Eta honi galdetzen genion: “Zu, zer da –adarra joten– aberri egun baten, Eibartik pasatzerakuan, Bilbotik zetozen autobusak ikurriñekin Eibarren gelditu eta bolkatzia nahi autobusak eta ibili ziñatela eta entzunda”. “Ez!”, guk bagenekien zera. “Ez dok hori horrela. Gure gaztiak nahi zuten abertzalien zera dala-eta bolkatzia!”. Eta burrukan, plazan bertan, zaharrak eusten autobusari eta gaztiak bolkatu nahirik, ikurriña zabaldu zutela autobusekuak eta! Eta Eibarren, adarra joten bezala, ikurriña erakusten. Eta esaten: “Guk esaten genien gaztieri: zer? libertadia danentzat dek, ez guretzat bakarrik. Eta honek libertade osua ditek beren ikurriñakin juateko”. Eta horrek ziran anekdotak kontatzen zigutenak honek, Candido Arrizabalaga honek.
– Horrek esan nahi du, nolabait, guzti horiek erromantikoak zirela.
– Bai, dudarik gabe!
– Horiek idealetan sinisten zuten. Kasik esan liteke…
– Bai, bai, bai, bai! Nik euskal mobimientua be beti esan dut, euskaldunon mobimientua, erromantikua dala. Erromantiko garaiko holako herri goraipatze bat. Romantizismoa ona da. Nahi dutena esango daute, baiña romantizismoa ona da. Romantizismoa behar da, humanisoak berez behar duen gauza bat da-eta.
– Derrigor gainera.